Jacht op ganzen
Nederland staat bekend om zijn uitgestrekte polders, groene weilanden en waterrijke gebieden, die een ideale habitat vormen voor diverse vogelsoorten, waaronder wilde ganzen. De groeiende populaties van wilde ganzen hebben ook geleid tot toenemende problemen en overlast in verschillende delen van het land.
De afgelopen decennia is het aantal ganzen in Nederland aanzienlijk toegenomen. Met name soorten zoals de Grauwe gans, Kolgans, Brandgans, Canadese gans en Nijlgans hebben zich gevestigd en gedijen in ons waterrijke landschap. Hoewel deze ganzen van nature migreren en vaak overwinteren in Nederland, hebben ze zich hier permanent gevestigd en vinden ze voldoende voedsel en broedgebieden.
De aanwezigheid van wilde ganzen heeft echter ook een keerzijde. Ze kunnen aanzienlijke schade aanrichten aan landbouwgewassen, natuurgebieden en sportvelden. De grazende ganzen kunnen gewassen kaalvreten, wat leidt tot financiële verliezen voor boeren en landeigenaren. Daarnaast kunnen hun uitwerpselen waterkwaliteitproblemen veroorzaken en zijn ze een gevaar voor de biodiversiteit.
Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, hebben zowel de overheid als verschillende belanghebbenden maatregelen genomen om de jacht op ganzen te beheren. Dit omvat onder andere het instellen van jachtperiodes en het nemen van preventieve maatregelen om schade aan gewassen te verminderen.
Taken en verantwoordelijkheden
Verschillende instanties en organisaties spelen een rol bij het plannen en uitvoeren van beheersmaatregelen en de jacht op ganzen.
De overheid
Met name het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), speelt een belangrijke rol bij het ontwikkelen van landelijk beleid en wetgeving met betrekking tot het beheer van wilde ganzen. Het ministerie stelt doelstellingen en kaders vast voor het beheer en de populatieontwikkeling van ganzen in Nederland. Het bepaalt bijvoorbeeld welke ganzensoorten onder het beheer vallen en welke maatregelen kunnen worden genomen.
De provincies
De provincies hebben de taak om het landelijke beleid te vertalen naar provinciaal beleid en beheerplannen. Elke provincie heeft zijn eigen specifieke situatie met betrekking tot wilde ganzen en kan daarom verschillende beheermaatregelen treffen. Ze bepalen bijvoorbeeld de jachtperioden, stellen regels vast voor schadevergoeding aan landbouwers en nemen maatregelen om de ganzenpopulaties te beheren. De provincie geeft het opstellen en uitvoeren van ganzenbeheerplannen uit handen aan de Florabeheereenheden van de provincies.
Faunabeheereenheden (FBE)
Dit zijn provinciale samenwerkingsverbanden van jagers, grondgebruikers en andere belanghebbenden op het gebied van fauna. Ze hebben als taak om het faunabeheer in de provincie te coördineren en uit te voeren, inclusief het beheer van wilde ganzen. FBE’s zijn verantwoordelijk voor het opstellen en uitvoeren van faunabeheerplannen, waarin ook het beheer van ganzen is opgenomen.
Wildbeheereenheden (WBE)
Dit zijn lokale vrijwilligersorganisaties (jagers) die zich richten op het beheer van in het wild levende dieren, waaronder wilde ganzen. Ze werken vaak in nauwe samenwerking met grondgebruikers, boeren en andere belanghebbenden. WBE’s kunnen betrokken zijn bij het uitvoeren van beheersmaatregelen, zoals het bejagen van ganzen of het nemen van preventieve maatregelen.
Gemeentes
Gemeentes hebben ook een rol in het beheer van wilde ganzen, vooral wanneer het gaat om schadebestrijding op lokaal niveau. Ze kunnen samenwerken met boeren en andere belanghebbenden om schade te voorkomen en te verminderen. Daarnaast kunnen gemeenten ruimtelijke ordening en vergunningen reguleren met betrekking tot de inrichting van gebieden waar ganzen aanwezig zijn. Zelfstandig maatregelen nemen, zoals het afvangen en doden van ganzen of het bewerken van eieren is niet toegestaan. Alleen met een ontheffing van de FBE en in samenwerking met de WBE kan een gemeente iets doen aan het reduceren van te grote populaties.
Soorten ganzen en regels
Hier is een overzicht van de ganzensoorten die in Nederland voorkomen, samen met informatie over hun invasieve status, exoot of inheems, en de periodes voor de jacht op ganzen:
Grauwe gans
- Beschermde inheemse diersoort;
- Komt tegenwoordig het hele jaar rond voor in Nederland;
- Geen invasieve status;
- Beheer/jachtperiode: 15 augustus t/m 31 januari (buiten de rust- en ruiperiode) met een provinciale ontheffing).
Kolgans
- Inheems;
- Overwinteraar (voornamelijk tussen oktober en maart in Nederland);
- Geen invasieve status;
- Beheer/jachtperiode: 15 oktober t/m 31 januari met een provinciale ontheffing.
Brandgans
- Inheems;
- Ooverwinteraar (van oktober tot en met mei) maar steeds vaker jaarrond in Nederland te vinden;
- Geen invasieve status;
- Beheer/jachtperiode: 15 oktober t/m 31 januari met een provinciale ontheffing.
Canadese gans
- Exoot;
- Is het hele jaar rond te vinden in Nederland.
- Invasieve status: Ja, schadelijke invasieve exoot. Staat niet als invasieve exoot op de Unielijst.
- Beheer/jachtperiode: het hele jaarrond mag er op de Canadese gans gejaagd worden met een provinciale ontheffing.
Nijlgans
- Exoot;
- Hele jaar rond in Nederland;
- Invasieve status: Ja, schadelijke invasieve exoot, staat op de Unielijst;
- Beheer/jachtperiode: Beperkte jacht, in overleg met provinciale regelgeving.
Parkgans (hybride van Grauwe gans en Brandgans)
- Inheems;
- Hele jaar rond in Nederland.;
- Geen invasieve status;
- Beheer/jachtperiode: Overeenkomstig de jachtperiode van de Grauwe gans
Provinciale verschillen
De regels voor het ganzenbeheerplan verschilt per provincie. Raadpleeg dus vooral de provincie (beter: via de FBE van de provincie) welke regels er gelden per ganzensoort. De provincie kan helpen bij het toetsen van een lokaal beheerplan (per gemeente) en zal vrijwilligers van de WBE’n inzetten voor het daadwerkelijk beheersen van grote populaties. Overigens worden niet alle ganzen zo maar geschoten: op de escalatieladder van de provincie staat doden van overlastgevende ganzen bovenaan, verjagen is altijd een betere optie.