Invasieve exoot: het Mediterrane draaigatje

Het Mediterrane draaigatje

Zo klein maar toch een bedreiging voor de lokale biodiversiteit

In de afgelopen jaren is er wereldwijd een toenemende zorg ontstaan over invasieve soorten die een bedreiging vormen voor inheemse flora en fauna. Een van deze invasieve soorten is het Mediterrane draaigatje (Latin: Rotatoria mediterranea), een klein maar potentieel schadelijk diertje dat zich snel kan vermenigvuldigen en een negatieve invloed kan hebben op de lokale biodiversiteit.

Het Mediterrane draaigatje: wat is het?

Het Mediterrane draaigatje is een microscopisch klein diertje dat behoort tot de familie van de roeipootkreeftjes. Hij is zwart en kleiner dan de ‘gewone’ mier die wij hier kennen. Ze danken hun naam aan de wijze waarop het dier bijt: zodra hij gebeten heeft draait hij zijn achterlijf en spuit dan wat bijtende vloeistof in de aangebrachte bijtwond.

Het oorspronkelijke verspreidingsgebied van deze soort is de Middellandse Zee-regio, maar door menselijke activiteit is het draaigatje wereldwijd verspreid geraakt. Onder andere door de import van planten en de aarde waar zij in huizen. Het draaigatje voedt zich met algen, bacteriën en ander organisch materiaal en kan zich in een rap tempo voortplanten, waardoor het snel de aanwezige voedselbronnen kan uitputten.

Het draaigatje wordt als invasieve soort beschouwd omdat het zich buiten zijn natuurlijke habitat kan vestigen en een negatieve impact kan hebben op de lokale ecosystemen. Door zijn snelle voortplanting en competente voedselconsumptie kan het draaigatje de inheemse soorten verdringen en zelfs lokale voedselketens verstoren.

draaigatje invasieve exoot

Superkolonies

Het draaigatje kan een superkolonie vormen, met duizenden vruchtbare koninginnen en miljoenen werksters. Hierdoor kunnen hun nesten erg groot worden. In Nederland zijn al meerdere van deze superkolonies ontdekt. Deze mier maakt ook gebruik van “Clusternesten” of “Satelliet nesten”. Met name in de zomer betekent dit dat langs de randen van de nesten nog tal van kleinere nesten ontstaan.

In Rotterdam beslaat een kolonie van het mediterraan draaigatje een flink oppervlak over meerdere straten.

Verspreiding

Draaigatjes gedijen goed in waterrijke omgevingen met voldoende voedselbronnen, zoals algen, bacteriën en organisch afval. Ze kunnen zich ook hechten aan verschillende oppervlakken zoals planten, stenen, hout of andere substraten in het water. Ze voelen zich thuis op warme plekken en straten en muren die veel zon vangen. Vaak zijn verzakte straten, stoepen, tuintegels in combinatie met zandhopen het eerst zichtbaar.

Onder de koelte van bomen zal de verspreiding minder snel gaan. Bij water of geasfalteerde wegen stopt de verspreiding.

Bestrijdingsmaatregelen

Het bestrijden van het Mediterrane draaigatje is van essentieel belang om de inheemse biodiversiteit te beschermen. Hier zijn enkele effectieve maatregelen die gemeenten kunnen nemen:

Vroegtijdige detectie en monitoring: Het is belangrijk om het draaigatje vroegtijdig te detecteren om snelle actie te ondernemen. Gemeenten kunnen samenwerken met wetenschappelijke instituten en natuurbeschermingsorganisaties om een monitoringprogramma op te zetten. Het Kennis & Adviescentrum Dierplagen (KAD) helpt bij de detectie.
Beperken van verspreiding: Het draaigatje kan zich verspreiden via waterwegen, zoals kanalen, sloten en vijvers. Het is van belang om de verspreiding van het draaigatje te beperken door het nemen van preventieve maatregelen, zoals het voorkomen van overdracht van besmet water van het ene waterlichaam naar het andere. Dit kan worden bereikt door het controleren van waterinlaten en -uitlaten, het vermijden van het gebruik van besmette materialen in waterrijke gebieden en het informeren van bewoners over de risico’s.
Bestrijding: Raadpleeg altijd experts op het gebied van bestrijding voordat maatregelen worden genomen. Er wordt op het moment op verschillende plaatsen gekeken naar bevriezing en verhitting (met kokend water).
Educatie en bewustwording: Het informeren van de inwoners over het draaigatje en de mogelijke gevolgen van de verspreiding ervan is van groot belang. Door bewustwording te creëren, kunnen gemeenten burgers stimuleren om preventieve maatregelen te nemen en verdachte waarnemingen te melden. Daarnaast kunnen educatieve programma’s worden opgezet om mensen bewust te maken van de mogelijke introductie van invasieve soorten en hoe ze kunnen bijdragen aan het voorkomen van verdere verspreiding.

Aanbevelingen

Zorg voor goede voorlichting binnen de gemeente voor alle medewerkers die buiten werkzaam zijn. Hoe herkennen zij het Mediterrane draaigatje, waar op te letten en welke acties te nemen.
Zet informatie over het Mediterrane draaigatje op de website van de gemeente zodat ook inwoners alert(er) worden en deze dieren eerder signaleren.
Neem tijdig contact op met een ervaren partij voor de bestrijding.